Gia tộc Martell

―Vương gia Oberyn Martell^[nguồn]

Gia tộc Martell thành Sunspear là một đại gia tộc về mặt pháp lý đã tuyệt tự ở Westeros. Họ cai trị bán đảo Dorne trong lâu đài Sunspear ở miền nam xa xôi của đại lục. Dẫu rằng đã thề tận trung với Ngai Sắt, Gia tộc Martell chưa bao giờ bị chinh phạt bởi Gia tộc Targaryen, và giữ một vai trò cô độc hơn trong các sự kiện chính trị lớn kể từ sau Cuộc Phiến loạn của Robert.

Gia huy của Gia tộc Martell là ngọn giáo vàng xuyên thủng mặt trời rực đỏ, trên nền cờ cam, là sự kết hợp của gia huy Gia tộc Martell nguyên bản - ngọn giáo vàng - với biểu tượng của Nữ Thân vương Nymeria - mặt trời rực đỏ - tượng trưng cho hôn nhân giữa nữ vương-chiến binh với Mors Martell. Gia ngôn của họ là ☀ ‘‘Không cúi đầu, không quỳ gối, không gục ngã’’ ☀.

Với vụ ám sát Thân vương Doran Martell và người con thừa tự duy nhất của ngài, chủ mưu bởi Ellaria Sand và nhóm Rắn Cát, Gia tộc Martell về phương diện pháp lý đã tuyệt tự, dẫu cho nhóm Rắn Cát mang trong mình huyết thống gia tộc thông qua người cha Oberyn Martell. Nhóm Rắn Cát đồng thời tiếp tục sử dụng gia huy của Gia tộc Martell đại diện cho họ và toàn xứ Dorne.

Dưới sự lãnh đạo của Ellaria Sand và nhóm Rắn Cát, binh lực của Gia tộc Martell và xứ Dorne đã theo hậu thuẫn cho đại nghiệp Daenerys Targaryen chống lại Gia tộc Lannister, sau khi Ellaria và nhóm Rắn Cát đã công khai chiến tranh với Gia tộc Lannister.

Dẫu sao đi nữa, sau cái chết của cô con gái trưởng trong nhóm Rắn Cát và Ellaria Sand bị bắt giam tại King’s Landing, tương lai Gia tộc Martell vẫn không chắc chắn như khi năm người trong nhóm Rắn Cát còn sống vậy thôi.

Sử sách

Bối cảnh

Gia tộc Martell khởi đầu dưới danh vị là những quân vương địa phương của Dorne, nơi đã bị phân chia từ trước giữa những tiểu vương của người Andal và Tiền Nhân. Khoảng một nghìn năm trước, những người Rhoynar tị nạn chạy trốn khỏi cuộc chinh phạt của Đế chế Valyria trên Essos qua Biển Hẹp và đến với Dorne, dẫn đầu bởi nữ vương-chiến binh Nymeria. Mors Martell đã say Nymeria như điếu đổ và quyết định liên minh với bà thông qua hôn nhân. Với binh lực hùng mạnh, họ chinh phạt và thống nhất phần còn lại của Dorne. Để biểu trưng cho mối liên hiệp của mình, chiếc giáo vàng nguyên gốc của Mors Martell kết hợp với vầng dương rực đỏ của Nymeria, tạo nên hình tượng một vầng dương rực cháy bị xuyên thủng bởi ngọn giáo vàng, và Gia tộc Martell sử dụng gia huy ấy qua đời nay. Như tổ tiên Rhoyne của họ, Gia tộc Martell phong tước cho những vị chuyên quyền hiện thời là Thân vương thay vì Quốc vương như thường lệ, và vẫn tiếp tục sử dụng tước vị đấy đến hiện tại, kháng cự lại những cuộc xâm lược của Gia tộc Targaryen và vẫn giữ bộ luật địa phương cùng với truyền thống xa xưa ngay cả khi đã sáp nhập vào Thất Đại Đô Thành thông qua liên minh hôn nhân.

Gia ngôn ‘‘Không cúi đầu, không quỳ gối, không gục ngã’’ cũng ám chỉ đến lịch sử hào hùng của họ - chưa bao giờ hoàn toàn bị chinh phạt bởi người ngoài. Điều đó khiến họ trở nên độc nhất vô nhị giữa các Đại Gia tộc khác. Trong suốt cuộc Chinh Phạt của Gia tộc Targaryen (ba thế kỷ trước sự kiện Ngũ Vương Tranh Quyền), Dorne là vùng lãnh thổ duy nhất trên khắp Thất Đại Đô Thành kháng cự thành công lại Gia tộc Targaryen và rồng của họ. Nhận thấy rõ rằng dẫu đội quân có lớn bao nhiêu cũng không thể chống trả với rồng (như có thể thấy trong trận Cánh Đồng Rực Cháy), hay lâu đài hùng vĩ cũng vậy (như sự kiện Thiêu trụi lâu đài Harrenhal), người Dorne thay vì cậy vào thuật du kích, đã phục kích quân Targaryen và sách nhiễu tuyến đường tiếp tế ngay khi bầy rồng di chuyển đến lâu đài tiếp theo, và rồi mau chóng ẩn vào sa mạc khắc nghiệt khi bầy rồng quay về. Quân đội Dorne đã lợi dụng khí hậu khô cằn giúp họ áp dụng chiến thuật hao mòn (attrition warfare - chiến thuật tiêu hao) chống lại quân Targaryen xâm lăng, vì khí hậu khô cằn và những hoang mạc không thuận lợi cho đoàn quân xâm lược lớn. Mất nhiều lính do chiến thuật hao mòn, cuối cùng Aegon Nhà Chinh Phạt cũng quyết định rút binh khỏi Dorne, tập trung vào việc kiểm soát sáu vương quốc mới chinh phục khác.

Gia tộc Martell và xứ Dorne chưa bao giờ bị chinh phạt hoàn toàn. Hơn một thế kỷ rưỡi sau khi Gia tộc Targaryen chinh phạt phần lớn lãnh thổ Westeros, xứ Dorne lại bị chinh phạt lần nữa bởi Quốc vương Daeron Targaryen Đệ Nhất, Con Rồng Trẻ. Một bậc kỳ tài về quân sự, thật vậy, cuộc Chinh phạt Dorne của y đã thành công - chỉ trên chiến trường. Nhưng cuộc chinh phạt đầu tiên lại kéo theo bốn năm nổi loạn dài dằng dẵng của người Dorne, trong khoảng thời gian đó quân đội chiếm đóng bị mai phục và triệt hạ bởi thuật du kích. Lyonel Tyrell, hầu cận của Daeron Đệ Nhất, được giao trọng trách quản lý Dorne, cũng bị ám sát, và tất cả người xứ Dorne vùng dậy công khai nổi loạn. Daeron I cũng bị giết khi đang cố gắng đàn áp cuộc nổi loạn. Và chỉ sau bốn năm ngắn ngủi, Gia tộc Martell một lần nữa cai trị vùng đất Dorne độc lập.

Một vài thập kỷ sau (ít hơn một thế kỷ trước Ngũ Vương Tranh Quyền), Quốc vương Daeron II Tốt Lành đã dàn xếp để sáp nhập Dorne với Ngai Sắt - không phải bằng chinh phạt, mà là thông qua hôn nhân tự nguyện, một mối liên minh với những điều khoản sòng phẳng. Daeron Đệ Nhị kết hôn với em gái của Thân vương xứ Dorne, và Thân vương xứ Dorne cưới em gái của Daeron. Đặc biệt là, vị thế nửa tự trị cho phép Dorne giữ lại những đặc quyền riêng, như Gia tộc Martell có thể tiếp tục xưng mình là "Thân vương" thay vì "Lãnh chúa Tối cao", và tiếp tục thực hiện việc thừa tự với cả hai giới như lệ thường. Liên minh này đã làm dấy nên nhiều căng thẳng chính trị tại hội đồng vương thất giữa hai phe: phe ủng hộ Martell của Daeron II và phe chống Martell (vùng Reach, Xứ Bão, và Biên giới Dorne), và cuối cùng dẫn đến cuộc Bạo Loạn của Họ Blackfyre.

Vài thế hệ sau, Quốc vương Aerys Targaryen Đệ Nhị (sau này được biết đến với cái tên ‘‘Vua Điên’’) không có con gái, nên lão cố công tìm kiếm một hiền thê cho con trai lão - Thế tử Rhaegar Targaryen - từ những gia tộc khác. Aerys II lựa chọn thế để sỉ nhục Tywin Lannister, Trợ thủ mà lão tín nhiệm nhất và cũng là một bề tôi trung thành, khi Tywim ướm hỏi cho Rhaegar kết hôn với con gái Cersei của ông. Thay vào đó, một mối lương duyên được thiết lập với Gia tộc Martell, khi Nữ Đương kim Thân vương cho con gái Elia Martell kết hôn với Rhaegar.

Suốt Cuộc Phiến loạn của Robert, Elia bị giam giữ tại King’s Landing để đảm bảo cho lòng tận trung của Gia tộc Martell với vương triều Targaryen trong công cuộc đàn áp cuộc nổi loạn. Elia hạ sinh cho Rhaegar hai đứa con, nhưng cả ba mẹ con sau này đã bị hạ sát trong trận Cướp phá King’s Landing bởi quân của Tywin Lannister. Các anh trai của Elia là Doran và Oberyn rất tổn thương, và, trong khi hòa bình được lập lại, Gia tộc Martell rút khỏi mối liên minh với triều đình. Trong suốt vương triều của Robert Baratheon theo sau, Gia tộc Martell rất hiếm khi được đề cập trong việc triều chính, ngoại trừ rượu Dorne của họ.

Lệ thường

―Oberyn Martell^[nguồn]

Như tổ tiên Rhoynar của họ đã di cư sang Dorne từ hàng nghìn năm trước, những gia đình quý tộc người Dorne xem quyền kế vị của con trưởng ở cả hai giới là ngang bằng nhau, theo đó người con trưởng sẽ được thừa hưởng tất cả không màng tới việc người đó là nam hay nữ. Khác biệt với những công ước kế vị xem trọng người nam hơn trên khắp phần còn lại của Thất Đại Đô Thành, bộ luật của người Andal và Tiền Nhân, theo đó người con trai nhỏ tuổi hơn sẽ được xem trọng hơn người chị gái lớn hơn y. Thí dụ, trong Gia tộc Stark, Bran và Rickon có quyền kế vị cao hơn chị gái Sansa trong danh sách thừa kế, và trong Gia tộc Lannister, Tyrion có quyền cao hơn Cersei dù cho y nhỏ hơn Cersei.

Đối lập với điều đó, vị trí thống lĩnh Gia tộc Martell luôn được kế thừa bởi người con trưởng, dẫu đó có là nữ nhân. Vị thống lĩnh đương quyền hiện thời của xứ Dorne (khi Nhà Martell được giới thiệu đầy đủ vào Mùa Năm) là Thân vương Doran Martell, ông đã nắm giữ chức vị này nhiều năm. Người thống lĩnh tiền nhiệm của Nhà Martell là mẹ của Doran, đồng thời là mẹ của Elia và Oberyn. Tuy nhiên, mẹ của Doran còn có một người em trai, Lewyn Martell. Nếu thể theo hệ thống công ước kế vị trên phần lớn lãnh thổ Westeros, Lewyn nghiễm nhiên được ưu tiên hơn mẹ Doran, nhưng ở tại xứ Dorne này bộ luật công ước không thiên vị riêng một giới nào, thế nên Lewyn không thể tại vị (nhờ thế anh mới được tự do gia nhập đội Vệ Binh ưu tú).

Theo thông lệ từ tổ tiên Rhoynar xa xưa của sống trong các thành bang tại Essos (gần vị trí của các Thành bang Tự do sau này), Nhà Martell phong tước cho những vị chuyên quyền là "Thân vương xứ Dorne" (hay Nữ Thân vương) thay vì "Nam vương" hay "Nữ vương". Người thống lĩnh hiện thời của gia tộc được gọi là Đương kim Thân vương/Nữ Thân vương, còn các thành viên khác được gọi là Vương gia. Có lẽ không mấy khác biệt giữa "Thân vương xứ Dorne" và "Lãnh chúa Tối cao", và tước vị "Thân vương nghe có phần nào, chí ít là trên danh nghĩa, có thanh thế hơn.

Vì đã thống nhất với triều đình thông qua mối liên minh bằng hôn nhân với những điều khoản bình đẳng thay vì chinh phạt, Nhà Martell được phép giữ lại một số đặc quyền riêng, đơn cử như được tiếp tục phong vị thống lĩnh là "Thân vương", và được tiếp tục giữ vững quyền con nối ngôi (primogeniture) ngang bằng ở cả hai giới. Dù rằng nhiều thành viên Nhà Martell có tính khí nóng nảy, như Vương gia Oberyn, song họ vẫn là một gia đình gắn bó và yêu thương nhau, không bị chia cắt bởi những ganh ghét nội bộ như Gia tộc Lannister và Gia tộc Baratheon.

Những thành viên

Gia tộc

• Thân vương {Doran Martell}, Thân vương xứ Dorne và Lãnh chúa thành Sunspear. Một người đàn ông tuổi trung tuần đang phải chịu căn bệnh gút dày vò, tước đi khả năng đi lại và khiến ông phải cố định suốt đời nơi chiếc xe lăn. Bị ám sát bởi Ellaria Sand trong sự kiện đoạt lấy quyền lực của bà.
  • Vương tử {Trystane Martell}, con trai Doran và là người thừa tự. Được hứa hôn với Myrcella Baratheon. Bị giết bởi Obara Sand.
• Vương gia {Elia Martell}, em gái của Doran và là người con giữa. Kết hôn với Rhaegar Targaryen. Bị cưỡng hiếp và giết chết bởi Ser Gregor Clegane trong trận Cướp phá King's Landing, cùng với hai đứa con của mình, Vương tôn Rhaenys Targaryen bốn tuổi và đứa bé sơ sinh Aegon Targaryen.
• Vương gia {Oberyn Martell}, em trai của Doran và là người con út. Được gọi là "Rắn Lục Đỏ" vì sở thích liên quan đến độc dược. Bị giết bởi Ser Gregor Clegane khi đang đấu cho Tyrion Lannister trong phiên xét xử bằng giao đấu.
  • Ellaria Sand, nhân tình của Oberyn và là mẹ của một vài cô con hoang của ông. Sau này đoạt lấy quyền lực bằng cách kết liễu Myrcella Baratheon và khơi mào một cuộc đảo chính. Bị giam cầm suốt đời trong ngục tối tại Tháp Đỏ bởi Cersei Lannister.
    • {Obara Sand}, cô con hoang đầu tiên của Oberyn. Bị giết khi đang trên con tàu Ngọn Gió Đen bởi Euron Greyjoy, bị đâm xuyên qua người bằng chính ngọn giáo của cô.
    • {Nymeria "Nym" Sand}, cô con hoang thứ hai của Oberyn, hạ sinh cho một người phụ nữ quý tộc tại phương Đông. Được đặt tên theo vị nữ vương-chiến binh người Rhoynar. Bị giết khi trên con tàu Ngọn Gió Đen bởi Euron Greyjoy, bị siết cổ bởi chính sợi roi của mình.
    • {Tyene Sand}, cô con hoang thứ ba của Oberyn, là con cả của Ellaria Sand. Bị giết bởi Cersei Lannister, được trao cho một nụ hôn nhuốm độc.
    • Sarella Sand, cô con hoang thứ tư của Oberyn.
    • Elia Sand, cô con hoang thứ năm của Oberyn, được vinh hạnh đặt tên theo chị gái của ông.
    • Obella Sand, cô con hoang thứ sáu của Oberyn.
    • Dorea Sand, cô con hoang thứ bảy của Oberyn.
    • Loreza Sand, cô con hoang thứ tám của Oberyn.

Những thế hệ trước:

• Nữ Đương kim Thân vương xứ Dorne, mẹ của Doran, Elia và Oberyn. Được nhậm danh vị thống lĩnh xứ Dorne theo đúng quyền lợi. Được kế tục ngay sau cái chết bởi người con cả, Doran. Danh xưng hiện thời vẫn chưa rõ.
• Vương gia {Lewyn Martell}. Em trai của Nữ Đương kim Thân vương, và do đó là cậu của Doran, Elia và Oberyn. Là một thành viên trong đội Vệ Binh của Quốc vương Aerys Targaryen Đệ Nhị. Bị hạ sát trong trận Giao tranh trên dòng Đinh Ba.

Gia nhân

• {Aero Hotah}, vị đội trưởng đội lính gác tại Sunspear được Doran tín nhiệm nhất. Bị giết bởi Tyene Sand trong cuộc đảo chính tại Dorne.
• {Học sĩ Caleotte}, Học sĩ của Sunspear. Bị giết bởi Tyene Sand trong cuộc đảo chính tại Dorne.
• Vương nữ {Myrcella Baratheon}, được Thân vương Doran bảo trợ và được hứa hôn với Vương tử Trystane. Bị giết bởi độc dược của Ellaria Sand.
  • Ser Arys Oakheart, một hiệp sĩ của đội Vệ Binh, theo bảo vệ Myrcella.
  • Nữ Thất sĩ Eglantine, gia sư của Myrcella.

Tổ tiên

• Nữ Thân vương Nymeria, nữ vương-chiến binh dẫn đầu đoàn người Rhoynar lánh nạn đến Dorne và kết hôn với người Nhà Martell, thống nhất xứ Dorne dưới trướng họ.
• Thân vương Mors Martell, thống lĩnh của Nhà Martell và khi Nymeria đến Dorne, ông hòa hợp gia tộc mình bằng cách kết hôn với Nymeria.
• Nữ Thân vương Meriah Martell, Nữ Đương kim Thân vương xứ Dorne khi cuộc Đại Chinh phạt diễn ra và là người lãnh đạo duy nhất kháng cự thành công Nhà Targaryen.
• Thân vương Maron Martell, Đương kim Thân vương xứ Dorne, sau này ưng thuận sáp nhập Dorne với Thất Đại Đô Thành dưới trướng Nhà Targaryen thông qua hôn nhân.
• Vương hậu Myriah Martell, em gái của Maron và là hôn thê của Quốc vương Daeron Targaryen Đệ Nhị, cùng với anh trai sát nhập Dorne với phần lãnh thổ còn lại của Thất Đại Đô Thành thông qua hôn nhân.
• Thân vương phu nhân Daenerys, vợ của Maron và là em gái của Quốc vương Daeron Đệ Nhị.

Thề trung thành với Nhà Martell

• Gia tộc Allyrion thành Godsgrace.
• Gia tộc Blackmont thành Blackmont.
• Gia tộc Dalt thành Lemonwood.
• Gia tộc Dayne thành Starfall.
• Gia tộc Gargalen thành Saltshore.
• Gia tộc Jordayne thành The Tor.
• Gia tộc Manwoody thành Kingsgrave.
• Gia tộc Qorgyle thành Sandstone.
• Gia tộc Santagar thành Spottswood.
• Gia tộc Uller thành Hellholt.
• Gia tộc Yronwood thành Yronwood.

Sức mạnh quân sự

Trong loạt tiểu thuyết