Yi Ti - państwo i region w Essos, na wschód od Qarthu i Kości, od południa graniczące z Morzem Nefrytowym. W bliskiej odległości na Morzu Nefrytowym znajdują się Leng i Wyspa Biczów. Na północ od Yi Ti leży Wielkie Morze Piasku, Morze Dreszczy i Krwawiące Morze. Z Krwawiącego Morza wypływa rzeka przepływająca przez Yi Ti do Morza Nefrytowego. Na wschód od Yi Ti leżą Góry Jutrzenki, Krainy Cienia i miasto Asshai[1]. W mowie powszechnej rzeczy związane z Yi Ti określane są "yitijskimi"[2][3].
Państwem kultywującym yitijską cywilizację jest Złote Cesarstwo Yi Ti[4], które według legend poprzedzone było przez Wielkie Cesarstwo Świtu. Maester Yandel sądzi, że yitijska cywilizacja rozwijała się równolegle z królestwem królowych rybaczek. Yitijscy kapłani głoszą natomiast, że pierwsze ludzkie miasta i miasteczka powstały na brzegach Morza Nefrytowego, uznając podobne twierdzenia mieszkańców Sarnoru i Ghis za przechwałki dzikusów i dzieci[2].
Geografia[]
Ziemie Yi Ti to mozaika bujnych pól uprawnych i dusznych dżungli[1]. Według plotek w dżunglach Yi Ti żyją bazyliszki[5]. Z Asabhadu do Yin wiedzie wzdłuż Morza Nefrytowego szlak handlowy[1]. Pięć Fortów strzeże pogranicza cesarstwa na północnym wschodzie[2].
Całe Yi Ti pokryte jest siecią kamiennych dróg wybudowanych podczas rządów Dziewięciu Eunuchów, zapewniających podróżującym przemierzanie ziem państwa bez wielkiej trudności. Drogi te mają jakością dorównywać nawet smoczym drogom Valyrian[2].
Zorsy należące do Jogos Nhai zostały wyhodowane przez skrzyżowanie zwykłych koni z podobnymi do koni stworzeniami z południowych obszarów Yi Ti[6]. Daenerys Targaryen pamięta, że bazyliszki żyją w dżunglach Yi Ti[5].
Miasta[]
W Yi Ti znajduje się więcej miast niż w jakimkolwiek innym państwie znanego świata. Według Lomasa Obieżyświata są też większe i bardziej okazałe niż miasta na zachodzie. Zgodnie z relacją Colloquo Votara pod każdym yitijskim miastem są pogrzebane trzy starsze miasta[2].
Znane miasta Yi Ti to Yin i Jinqi nad brzegami Morza Nefrytowego oraz Tiqui leżące bardziej na północ, w pobliżu Wielkiego Morza Piasku. Na zachodniej granicy Yi Ti, niedaleko Kości i Nefrytowych Bram, leży Asabhad[1]. Pięć wielkich twierdz nazywanych Pięcioma Fortami znajduje się na północno-wschodnich pograniczach Yi Ti, pomiędzy Krwawiącym Morzem i Górami Jutrzenki[1].
W czasach Złotego Cesarstwa Yi Ti wiele miast pełniło funkcję stolicy, w zależności od panującej dynastii. Szarzy, indygowi i perłowobiali cesarze rządzili z Yin na wybrzeżu Morza Nefrytowego. Szkarłatni cesarze panowali z Si Qo, które wybudowali w sercu dżungli, i które zostało opuszczone i ponownie pokryte dżunglą. Fioletowi cesarze obrali za siedzibę Tiqui na zachodnich wzgórzach. Brunatni cesarze mieli swoją stolicę w Jinqi. Obecnie, pod rządami lazurowego cesarza Bu Gai, stolicą Yi Ti ponownie jest Yin[2].
Przez ostatnie dwa tysiące lat kilka yitijskich miast, setki miasteczek i wiele farm i pól uprawnych zostało zrównanych z ziemią przez jeźdźców zorsów z Równin Jogos Nhai[6].
Ludzie z północnej części Leng na Morzu Nefrytowym są przedstawicielami kultury yitijskiej, natomiast południe wyspy zamieszkują Lengijczycy[7][2].
Społeczeństwo[]
Yi Ti było jedną z pierwszych cywilizacji, w których narodziło się piśmiennictwo. Najstarsze yitijskie zapiski są pielęgnowane i zazdrośnie strzeżone. Yi Ti to jedna z najstarszych cywilizacji na świecie. Istnieje, pod rządami różnych dynastii, od czasów Długiej Nocy sprzed ośmiu tysięcy lat - inne starożytne cywilizacje jak Ghis czy Valyriańskie Włości zdążyły upaść wiele lat temu. Przez to uczeni z Yi Ti postrzegają inne, młodsze cywilizacje jako dzieci i dzikusów. Wielkie miasta Yi Ti przewyższają wielkością zarówno miasta Westeros jak i Wolne Miasta[2].
Yi Ti rządzą boscy cesarze. Lomas Obieżyświat określił Yi Ti jako "krainę tysiąca bogów i stu książąt, którą włada jeden boski cesarz". W starożytności boscy cesarze byli niesamowicie bogaci i potężni, dowodzili też potężnymi armiami. Współcześnie aż trzech ludzi aspiruje do tytułu boskiego cesarza, mimo że ich władza nie rozciąga się poza miasta, w których żyją. Resztą kraju rządzą książęta, bandyci, królowie-kapłani, czarnoksiężnicy, watażkowie, cesarscy generałowie i poborcy podatków[2].
W religii Yi Ti jest wielu bogów, jednak najważniejszymi z nich są Lew Nocy i Panna Zrobiona ze Światła[8][2]. Według legendy ich syn był pierwszym boskim cesarzem Yi Ti, Bogiem na Ziemi[2].
Z Yi Ti wywodzi się także kult czarnoksiężników zwany Kultem Gwiezdnej Mądrości, powszechnie znienawidzony i budzący lęk wśród zwykłych mieszkańców. Zgodnie z legendą jego założycielem był Krwawnikowy Cesarz. Do dziś kapłanów kultu można znaleźć w wielu miastach znanego świata[2].
Ludzie z Yi Ti są jasnoocy i noszą sznurkowe kapelusze[9].
Ludzie z Yi Ti używają swojego nazwiska jako pierwszego, a imienia jako drugiego - na odwrót w porównaniu do Westeros i Wolnych Miast. Przykładowo szkarłatni cesarze nazywani byli "Lo Dog", "Lo Han", "Lo Bu", itd.
Ekonomia[]
Jednym z głównych produktów eksportowych jest szafran[10]. Innymi dobrami eksportowymi są przyprawy i jedwab[11]. Kupcy z Yi Ti podróżują w celach handlowych do Vaes Dothrak[12][9]. Wina z Yi Ti można znaleźć daleko na zachodzie, nawet w Pentos[13].
Bogactwo Yi Ti jest legendarne. Jego książęta mają ponoć żyć w domach ze szczerego złota i raczyć się smakołykami ze sproszkowanymi perłami i nefrytami[2].
Braavos, Pentos i Volantis handlują z Yi Ti[14].
Yi Ti handlowało z Sarnorczykami, kiedy Królestwo Sarnoru jeszcze istniało[15].
Historia[]
Wielkie Cesarstwo Świtu[]
Według kapłanów-skrybów z Yin, wszystkie obszary między Morzem Nefrytowym i Morzem Dreszczy, Kości i Szare Pustkowie były częścią Wielkiego Cesarstwa Świtu i podlegały władzy Boga na Ziemi, jedynego syna Lwa Nocy i Panny Zrobionej ze Światła. Miał on podobno setkę królowych i rządził przez dziesięć tysięcy lat, zanim odszedł między gwiazdy, dołączając do swoich przodków. Zastąpił go jego najstarszy syn, Perłowy Cesarz, który rządził przez tysiąc lat. Po nim panowali Nefrytowy Cesarz, Turmalinowy Cesarz, Onyksowy Cesarz i Opalowy Cesarz, wszyscy rządzący przez wieki. Każdy kolejny władca panował krócej i musiał radzić sobie z coraz większymi problemami, ponieważ ludzie stawali się coraz bardziej chciwi i skorumpowani[2].
Następczynią Opalowego Cesarza została jego córka, Ametystowa Cesarzowa. Jej młodszy brat zamordował ją i uzurpował tron, a wydarzenie to zostało zapamiętane jako Krwawa Zdrada. Ogłosił się Krwawnikowym Cesarzem i rozpoczął rządy oparte na terrorze, praktykując mroczne sztuki i nekromancję. Porzucił prawdziwych bogów na rzecz czarnego kamienia, który spadł z nieba. Według zapisków ze wschodu Krwawa Zdrada uznawana jest za przyczynę Długiej Nocy, ponieważ sprowokowała Pannę Zrobioną ze Światła do odwrócenia się od świata. Lew Nocy wysłał zimę trwającą całe pokolenie, aby ukarać ludzkość. W chaosie, który nastąpił potem, Wielkie Cesarstwo Świtu upadło[2].
Według "Nefrytowego kompendium" autorstwa Colloquo Votara legenda z Yi Ti głosi, że katastrofie zapobiegły "czyny kobiety z ogonem małpy"[16].
Maesterzy z Cytadeli w Starym Mieście wątpią w istnienie Wielkiego Cesarstwa Świtu. Większość zgadza się, że kultura Yi Ti jest bardzo stara, kilku wierzy też w jej istnienie równolegle z królowymi rybaczkami po zachodniej stronie Kości[2].
Złote Cesarstwo[]
Po upadku Wielkiego Cesarstwa Świtu, rozpoczęła się historia Złotego Cesarstwa Yi Ti. Od zakończenia Długiej Nocy rządziło nim jedenaście dynastii cesarzy, z których każda znana jest od zaszczytnego koloru. Niektóre rządziły nie dłużej niż pół wieku, najdłuższa panowała przez siedemset lat. Przekazanie władzy między dynastiami nie zawsze miało pokojowy charakter, w czterech przypadkach koniec dynastii prowadził do długich okresów wojen domowych i anarchii. Najdłuższy z nich trwał ponad sto lat[2].
Pod rządami cesarzy barwy morskiej zieleni Yi Ti osiągnęło szczyt swojej potęgi. Boski cesarz Jar Har podbił Leng i Wielką Moraq. Jego synowie jeszcze bardziej rozszerzyli panowanie Yi Ti: Jar Han zyskał trybut od Qarthu, Ghis, Asshai i innych krain[2].
Chai Duq, czwarty żółty cesarz, pojął za żonę valyriańską szlachciankę i trzymał na dworze smoka[2].
Przez ostatnie dwa tysiące lat Yi Ti często mierzyło się w polu z najeźdźcami z Jogos Nhai, których ziemie leżą na północy. Według maestera Yandela łupieżcy zniszczyli kilka yitijskich miast, setki miasteczek i tak wiele farm i pól uprawnych, że nie sposób ich policzyć. W celu walki z najazdami wielu cesarskich generałów i trzech boskich cesarzy wyprawiało się na Równiny Jogos Nhai. Ataki te zwykle nie kończyły się dobrze, ponieważ Jogos Nhai zwykle unikali otwartych starć dopóki Yitijczycy nie byli zmuszeni się wycofać[2].
Lo Han, czterdziesty drugi szkarłatny cesarz, trzykrotnie wyprawiał się na równiny. Za każdym razem wracał bez sukcesu, nie mogąc złapać swoich przeciwników. Po śmierci Lo Hana jego syn, Lo Bu, zebrał ogromną armię, rzekomo liczącą aż trzysta tysięcy ludzi, i ruszył na równiny, zostawiając za sobą wypalone pustkowie. Podczas jego kampanii zginęły miliony Jogos Nhai. Przez ostatnie dwa lata wojny rywalizujące ze sobą klany Jogos Nhai zjednoczyły się przeciwko Lo Bu pod władzą kobiety nazywanej Zhea. Jej jeźdźcy ostatecznie wydali bitwę oddziałom Lo Bu i pokonali je, nie oszczędzając nikogo. Lo Bu był jednym z poległych. Zhea rozkazała zedrzeć ciało z jego czaszki i zrobić z niej puchar. Każdy jhattar Jogos Nhai od czasów Zhei pił sfermentowane zorsowe mleko z czaszki Lo Bu[6].
Około 100 p.P. wyspa Leng wyzwoliła się spod władzy Yi Ti, choć północne dwie trzecie wyspy nadal znajduje się pod kontrolą potomków yitijskich najeźdźców[3].
Podczas pierwszej z dziewięciu wielkich wypraw Corlys Velaryon popłynął do Yi Ti i na Leng[17] na pokładzie "Węża Morskiego"[18]. Powrócił stamtąd z ogromnym zapasem przypraw, jedwabiu i nefrytu, który na pewien czas uczynił ród Velaryonów najbogatszym w Siedmiu Królestwach[17].
Obecnie Yi Ti rządzone jest z Yin przez siedemnastego lazurowego cesarza, Bu Gai. Jednak jego władza jest słaba w porównaniu do boskich cesarzy z przeszłości, zaś lokalni gubernatorzy i poborcy podatków stworzyli w prowincjach setkę własnych księstw. W Carcosie nad Morzem Ukrytym mieszka wygnany czarnoksiężnik, który podaje się za sześćdziesiątego dziewiątego żółtego cesarza. Dodatkowo generał Pol Qo obwołał się pierwszym pomarańczowym cesarzem, ogłaszając swoją stolicą Miasto Kupców[2].
Wydarzenia z Pieśni lodu i ognia[]
Gra o tron[]
Na Zachodnim Targu Vaes Dothrak Daenerys Targaryen dostrzega grubego handlarza tkanin z Yi Ti kłócącego się z Pentoshijczykiem na temat ceny jakiegoś zielonego barwnika[9].
Przed spaleniem na stosie pogrzebowym ciała khala Drogo ser Jorah Mormont błaga Daenerys, aby udała się wraz z nim do Yi Ti, Qarthu, na Morze Nefrytowe i do Asshai przy Cieniu, aby zobaczyć niewidziane jeszcze cuda[19].
Starcie królów[]
W Qarthu Xaro Xhoan Daxos próbuje zachęcić Daenerys do towarzyszenia mu na jego barce podczas rejsu na Morze Nefrytowe. Sugeruje, że mogą podróżować wokół Yi Ti, poszukując miasta snów, które opiewają poeci oraz pijąc wino mądrości z czaszki zmarłego[10].
Nawałnica mieczy[]
W Meereen Daenerys przypomina ser Jorahowi o tym, jak po śmierci Drogo prosił ją, aby towarzyszyła mu w podróży do Yi Ti i na Morze Nefrytowe[20].
Uczta dla wron[]
Garin mówi księżniczce Arianne Martell, że według żeglarzy z Miasta Desek w Yi Ti trwa epidemia szarej zarazy[21].
Taniec ze smokami[]
W piwnicy posiadłości Illyrio Mopatisa w Pentos Tyrion Lannister zauważa słynne wina ze wschodu, w tym wina z Yi Ti[13].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „The Lands of Ice and Fire”, The East.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 „Świat lodu i ognia”, Kości i ziemie położone za nimi: Yi Ti.
- ↑ 3,0 3,1 „Świat lodu i ognia”, Kości i ziemie położone za nimi: Leng.
- ↑ „Świat lodu i ognia”, Kości i ziemie położone za nimi.
- ↑ 5,0 5,1 „Gra o tron”, rozdział 23, Daenerys III.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 „Świat lodu i ognia”, Kości i ziemie położone za nimi: Równiny Jogos Nhai.
- ↑ „George R. R. Martin's A World of Ice and Fire”, Leng.
- ↑ „Uczta dla wron”, rozdział 34, Cat znad Kanałów.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 „Gra o tron”, rozdział 54, Daenerys VI.
- ↑ 10,0 10,1 „Starcie królów”, rozdział 40, Daenerys III.
- ↑ „Ogień i krew”, Jaehaerys i Alysanne - ich triumfy oraz tragedie.
- ↑ „Gra o tron”, rozdział 36, Daenerys IV.
- ↑ 13,0 13,1 „Taniec ze smokami”, rozdział 1, Tyrion I.
- ↑ „Świat lodu i ognia”, Wolne Miasta: Swarliwe Córki: Myr, Lys i Tyrosh.
- ↑ „Świat lodu i ognia”, Poza Wolnymi Miastami: Stepy.
- ↑ „Świat lodu i ognia”, Historia Starożytna: Długa Noc.
- ↑ 17,0 17,1 „Ogień i krew”, Długie panowanie Jaehaerysa i Alysanne – Polityka, potomstwo i ból.
- ↑ „Ogień i krew”, Dziedzice smoka – Kwestia sukcesji.
- ↑ „Gra o tron”, rozdział 72, Daenerys X.
- ↑ „Nawałnica mieczy”, rozdział 71, Daenerys VI (II).
- ↑ „Uczta dla wron”, rozdział 21, Twórczyni królowych.